1 Ethiopië (april)

 

Yo mister, gimme... (zelf in te vullen)

Vrijdag 27 maart - maandag 13 april 2009


Inleiding en voornaamste indrukken

 Ethiopië 27 maart – 13 april 2009 

Yo mister, gimme... (zelf in te vullen)

Inleiding en voornaamste indrukken

Tja, Ethiopië was een reis om niet zomaar te vergeten. Het is, samen met Mali, het primitiefste land van de ongeveer 50 die ik ooit bezocht heb. Poverello in het kwadraat. Het is het absolute niets als je spreekt over voedingsmiddelen. Het is daar zodanig droog dat er bijna niets groeit met als gevolg dat je er bijna niks kunt krijgen. En dus ook heel weinig te eten krijgt. Op zich vind ik dat niet zo erg maar na twee weken hetzelfde op je bord krijgen voel je het wel. Met vier kilo lichter op de weegschaal als resultaat...

Voeg daarbij de krakkemikkige maar propere hotelletjes waaraan altijd iets scheelt: geen elektriciteit, geen water of een combinatie van de twee. En vooral de onberekenbaarheid. Je hebt warm water maar wil eerst gaan eten maar als je terugkomt sta je droog. Je bent 10 minuten aan het typen van een bericht in Hotmail dat pas na 10 minuten was opengegaan en de stroom valt uit... Herbegin je met het risico het nogmaals tegen te komen of zeg je "Morgen beter ?".

Het openbaar vervoer is niets voor doetjes met haarspeldbochten op 3000 meter zonder enige vangrail in een bus die in België meer gaten in de Keuringskaart zou hebben dan ze daar pk's hebben. En 's morgens om 5 uur in het busstation moeten zijn en weten dat de bus waarschijnlijk toch niet voor 7 of 8 uur zal vertrokken (als ie vol is) is ook al niet bevorderlijk voor mijn aangeboren optimisme dat soms nauwelijks stand hield...

En dan zijn er nog de Ethiopiërs. De kinderen worden al met de paplepel ingegeven dat wij de melkkoeien zijn zodat hun eerste Engelse woorden zijn: "You mister... gimme some money / Birr / a pen..." Normaal, denk ik dan, dat ze proberen iets los te krijgen van die 'rijke' toeristen maar de agressieve manier waarop ze je benaderen maakt dat je ze begint te haten, straf uitgedrukt. Als ze wat ouder zijn proberen ze je te slijmen door je te willen helpen "Mister, I can show you ... Mister, I know a good... Mister, you need a guide..." met nog tientallen variaties op hetzelfde thema. Om gek te worden.

De bezienswaardigheden zijn waarschijnlijk van de mooiste in Afrika voor wie al een heel deel van de wereld gezien heeft, zijn ze toch ietske minder dan verwacht.

Om toch op een positieve noot te eindigen: ik ben heel blij dat we het gedaan hebben, heb er zeker geen spijt van, heb weeral iets bijgeleerd over de wereld en over mezelf en... de rotskerken van Lalibela zijn echt wel het 8ste wereldwonder.

Ondertussen weet ik ook dat ik een ornithologist in hart en nieren en ben.

 In dit reisverslag vind je 

1. Ons reisschema (met prijzen en afstanden van de verplaatsingen)
2. Wat het ons gekost heeft
3. Praktische info over geld, visum....
4. Hotels en restaurants (foto's, prijzen, beoordeling)
5. Bezienswaardigheden per stad (foto's, prijzen en beoordeling)

Opmerking: ik kies bewust om weinig toeristische info te geven, die vind je in alle reisgidsen. Ook de foto's staan in functie van die meer persoonlijke aanpak. Liever een fotootje van een hotel, restaurant of van mensen dan de zoveelste kiek van een tempel...

Gebruikte reisgids
Lonely Planet, 3rd edition - nov 2006

Reisschema

Verplaatsing – overnachting – vervoersmiddel – afstand – tijd - prijs

  

overnachten

verplaatsing

Afstand

Duur

prijs

Dag 1 vrijdag 27 maart 2009

Kortrijk - Frankfurt - Addis Ababa 

vliegtuig

vliegtuig

5607 km

- 6u15

€ 730

Dag 2 zaterdag 28 maart 2009

aankomst Addis Ababa - -

Addis Ababa    
Dag 3 zondag 29 maart 2009

Addis Ababa - Bahir Dar

Bahir Dar

 

bus

 

575 km

 

9u

 

150 Birr

 

Dag 4 maandag 30 maart 2009

 

Bahir Dar - boottocht Lake Tana

 

Bahir Dar

 
    

Dag 5 dinsdag 31 maart 2009

 
Uitstap Tis Abay -Bahir Dar - Gondar 

Gondar

 

bus

 

186 km

 

2u30

 

40 Birr

 

Dag 6 woensdag 1 april 2009

 

Gondar

 

Gondar

 
    

Dag 7 donderdag 2 april 2009

 
Gondar - Shire Shire bus 300 km  12u 

57 Birr

 

Dag 8 vrijdag 3 april 2009

 

Shire - Axum

 

Axum

 

bus

 

60 km

 

2u30

 

20 Birr

 

Dag 9 zaterdag 4 april 2009

 

Axum

 

Axum

 
    

Dag 10 zondag 5 april 2009

 

Axum - daguitstap Debre Damo/Yeha

 

Axum

 
    

Dag 11 maandag 6 april 2009

 

Axum - Mekele

 

Mekele

 

bus

 

? km

 

6u30

 

35 Birr

 

Dag 12 dinsdag 7 april 2009

 

Mekele - daguitsap rotskerken Tigray

 

Mekele

 
    

Dag 13 woensdag 8 april 2009

 

Mekele - Woldia

 

Woldia

 

bus

 

266km

 

6u

 

41 Birr

 

Dag 14 donderdag 9 april 2009

 

Woldia - Lalibela

 

Lalibela

 

bus

 

? km

7u

 

60 Birr

 

Dag 15 vrijdag 10 april 2009

 

Lalibela

 

Lalibela

 
    

Dag 16 zaterdag 11 april 2009

 

Lalibela

 

Lalibela

 
    

Dag 17 zondag 12 april 2009

 

Lalibela - Addis Ababa - Brussel

 

Vliegtuig

 
  

1 uur

 

501 Birr

 

Dag 18 maandag 13 april 2009

 

aankomst Brussel 8 uur

 
     
 

Kostenplaatje
(per persoon) - afgerond, voor 18 dagen

vervoer

 

vlucht Kortrijk - Addis Ababa

 

730€

 

formaliteiten

 

visum (on arrival)

 

17 €

 

onkosten ter plaatse

  
 

320 €

 

totaal

 
 1067 € 

Algemene info

Geldzaken en formaliteiten
De Ethiopische munt is de Birr en bestaat uit briefjes van 1 Birr (7 eurocent), 5 Birr (35 eurocent), 10 Birr (70 eurocent) en 100 Birr (€ 7). 1 Birr wordt dan nog eens onderverdeeld in cents maar dat is verwaarloosbaar…

Wisselen hebben we eerst in de luchthaven gedaan tegen een goede koers, later in Bahir Dar en in Gondar in het hotel of een winkeltje (zwarte markt?) tegen een veel betere koers. Je moet ze niet zoeken, ze vinden jou wel.

In Axum bestaat dat fenomeen blijkbaar niet meer en ben je aangewezen op een bank. Net als in Mekele.

Lalibela heeft maar één bank, neem dus beter je voorzorgen en wissel genoeg op voorhand. Een ATM hebben we alleen in Addis Ababa gezien.

Zorg ervoor dat je altijd genoeg briefjes van 1, 5 en 10 Birr bij je hebt want veel mensen (vooral taxichauffeurs…) hebben zogezegd geen 'change'

Een visum is verplicht en kan zowel in Brussel (Av de Tervuren 231, 1150 Brussel) als bij aankomst in Bole International Airport( Addis Ababa) verkregen worden. De prijs is € 17 (of US $ 20)

In de luchthaven duurt de hele procedure slechts 5 minuten.

Bussen worden regelmatig tegengehouden door de politie en de identiteit van de Ethiopiërs wordt dan gecontroleerd (iedereen van de bus !) maar wij hoefden nooit iets voor te leggen.

Om een serieus verspreid gerucht de wereld uit te helpen: vaccinatie tegen Gele Koorts in NIET verplicht als je rechtstreeks uit België. Alleen als je uit een Afrikaans land waar gele koorts heerst, kan zon' vaccinatiekaart gevraagd worden.

Electriciteit

Alle stopcontacten zijn voorzien van gaten waarop onze Westerse stekkers passen. Ook 220 volt. Geen enkel probleem dus om GSM, camera... op te laden

Vervoer
Bussen
Het is helemaal niet nodig om een busticket op voorhand te kopen. Bijna iedereen betaalt op de bus zelf. Het enige voordeel is dat ze 's morgens om 5 uur de poorten van het busstation openen voor de mensen met tickets. Catherine wilde persé altijd zo vroeg zijn om zeker al die uren samen te kunnen zitten.

Ik zag er het nut niet van in omdat de bussen toch pas vertrekken als ze vol zitten en dat was nooit voor 6 uur, meestal zelfs veel later.

We vroegen ons ook iedere busreis af wat er nu weer gebeurde met de mensen die er op zaten. Soms zat iemand er al twee uur op en stapte hij dan af. Het gebeurde dat een koppel ook na enkele uren en heel hevige discussies ervan moest en niet wilde. Met weer een half uur vertraging.

Soms gaan mensen die vooraan zitten achteraan zitten met een hele stoelendans als gevolg.

Kortom, een soap die je niet mag gemist hebben. Ik heb het nog nergens zo erg meegemaakt.

Hou er rekening mee dat er in de busstations, in tegenstelling tot die van de meeste andere landen, geen voorzieningen zijn: geen mogelijkheid om eten of drinken te kopen, geen WC's... Gewoonlijk komt er wel nog iemand rond met brood.

Om je rugzak boven op de bus te leggen en ze ervan te halen, betaal je 2 Birr. Zelfs als er veranderd wordt van bus, dan betaal je nog eens. Ik kon me daar in het begin behoorlijk druk om maken en ben zelf eens op het dak gekropen. Pas later besefte ik dat het voor die mensen hun enige broodwinning is en maakte ik er geen punt meer van.

Maak geen strikte planning omdat je er rekening mee moet houden dat je minstens één pechdag hebt op je reis. De bussen zijn van een erbarmelijke kwaliteit en er scheelt altijd wel iets aan.

Vertrek- een aankomsturen zijn altijd onvoorspelbaar. Het enige waarvan je zeker bent is dat het niet zal verlopen zoals je gedacht had.

Stops zijn onvoorspelbaar, soms veel, soms weinig en het is altijd aan een soort baancafé met vuile WC's maar met thee en injera of scrambled eggs.

Waiting for the busstation to openBus problems

Auto's

In Addis Ababa vind je gewone taxi's. In de rest van het land heb je tuktuk's.

Van stad tot stad
Bussen of minibusjes

Van de luchthaven Bole naar het centrum vonden wij geen gewone bussen maar wel een taxi/minibus voor 40-50 Birr voor twee personen. In de eerste richting deden we er 40 inuten over, omgekeerd slechts de helft.

Minibus Ethiopia
Addis Ababa
We namen geen taxi's in de stad zelf en deden alles te voet.

Addis Ababa - Bahir Dar
Hotel Baro in Addis kan voor vervoer zorgen : 200 Birr per persoon, 's morgens om 4 uur afgehaald aan hotel.
Wij dachten het veel goedkoper te kunnen doen en gingen met een taxi (50 Birr) tegen 5 uur naar het busstation en namen daar een duur minibusje, niet veel winst
575 km, 9 uur rijden (6u30-15u30) - 150 Birr per persoon
Bahir Dar – Gondar
We werden opgehaald aan het hotel met een vooraf geregeld minibusje. Dan nog half uur rondgereden tot busje vol zat

183 km, 2 ½ uur rijden (14u30-17u) - 40 Birr per persoon
Gondar – Shire
Om 5u aan busstation om anderhalf uur later te kunnen vertrekken.

Breakfaststop om 9u30, dan platte band, stop uurtje later om band te laten herstellen
Verschillende politie- en paspoortcontroles maar daar heb je als toerist geen last van, gewoon uitstappen…
300 km, bijna 12 uur gereden dus- normaal 5 à 6 uur (6u30-18u) - 57 Birr per persoon
Shire-Axum
Opgestaan tegen 6 uur om de eerste bus te nemen die pas veel later weer vertrok
60 km, 2u30 rijden (8u30-10u) - 20 Birr per persoon
Axum – Mekele
Tegen 5 uur in busstation en om 7u vertrokken,

Bij stop spontaan eten aangeboden in theehuisje, nee, asjeblieft geen injera…
?? km, 6u30 gereden (7u-13u30) - 35 Birr per persoon
Mekele – Woldia
Tegen 5 uur in busstation en om 6u vertrokken, 266 km, 6 uur gereden (6u-12u30) - 41 Birr per persoon.
In Woldia niet meer weggeraakt, zie verslag
Woldia – Lalibela
5 u op bus, pas om 11 u vertrokken

?? km, 7 uur gereden (11u-18u) - 60 Birr per persoonLalibela - Addis Ababa
bus twee dagen via Dessie

vliegtuig 501 Birr Internet
Weinig en overal redelijk veel moeten zoeken.
De verbindingen zijn heel traag en als je tegenslag hebt valt de electriciteit dan nog eens uit - dan heb je wel al 10 minuten moeten wachten voor Hotmail opstartte en heb je al 10 minuten typen aan een reisverslagje... Herbeginnen maar. Foto's uploaden ben ik maar niet aan begonnen. Maar je zou cd's kunnen branden enz... Eerst zien end an geloven. Stel je verwachtingen maar niet te hoog.


GSM

Vreemd genoeg in Addis geen verbinding mogelijk en voor de rest van de reis was het heel onvoorspelbaar. Soms wel maar meestal niet.

De mensen...

Zoals in de inleiding als goed samengevat is het hier niet erg aangenaam reizen. De opdringerigheid van vooral de kinderen en tieners is erg storend. Volwassenen daarentegen zijn eerder afstandelijk, niet behulpzaam maar ook niet vijandig.

Uitgezonderd de mensen die werkzaam zijn in de horeca, vind je bijna geen mensen die Engels spreken maar we hebben nooit echte problemen gehad om ons kenbaar te maken. Lezen kunnen ze ook niet dus heeft het geen zin om hen een plannetje onder de ogen te duwen.

Er zijn duidelijk twee soorten mensen: de hele arme die met een houten stok in oude en stinkende lompen en een korte broek lopen. Dit zijn blijkbaar de paria's van het land. De ietwat beter gestelde Ethiopiërs dragen een 'kleed' boven hun normale kleren. Waarschijnlijk kun je hun welstand aflezen van het soort kleed dat ze dragen maar zover ging onze vestimentaire kennis niet. In Addis Ababa lopen de vrouwen er dan wel weer in jeans bij waardoor het contrast groot wordt.

Bijna iedereen draagt een kruisje op of onder zijn/haar kleed en zelfs in de meest achtergestelde gebieden vind je veel getatoeërde vrouwen, soms op hun voorhoofd maar meestal van oor tot oor op hun onderkin. Zou, in tegenstelling tot wat ik vermoedde, geen symbool van hun stam zijn maar een uiting van "beauty". Hoe mooier, hoe meer tattoos of zoiets. Ik had wel een andere smaak en had willen een hele hoop prachtige jonge meisjes mijn persoonlijke tattoo geven (grapje hoor). Maar dat ze fotomodelachtige allures hebben, kan niemand ontkennen. Dat ze, door hun armoede, geen geld hadden om bh's te kopen, deed natuurlijk ook geen pijn aan mijn ogen...

Alle gekheid op een stokje, het zijn doodarme mensen die toch proberen een stuk waardigheid te behouden maar zich jammer genoeg toch meestal settlen in hun armoede. Jammer. Ik heb niet de indruk dat ze ernaar streven een beter lot te verwerven. Nee, ze berusten er in.

Vogels Dit zijn maar enkele van de tientallen verschillende soorten vogels die we daar gespot hebben. Er waren ook nog Kingfishers, Sunbirds, Perruchen, verschillende soorten bonte spechten, vooral heel veel roofvogels en ... een paar zeldzame Fish Eagles
 

Hotels en restaurants

Hotels
Voorafgaande opmerking
De properheid van de hotelkamers die wij hadden was niet om over te klagen (lakens, kussenslopen…). Over het algemeen zijn ze ook ruim en zijn er overal kamers met badkamer te vinden.

Een single en een double zijn gewoonlijk even groot en hebben dezelfde voorzieningen maar in het eerste geval heb je maar een ¾ bed, een double heeft een normaal dubbel bed.

De elektriciteit is 220 Volt en heeft dezelfde stekkergaten als bij ons maar de Ethiopiërs nemen het niet zo nauw met de veiligheid. Dikwijls zie je draden zomaar loshangen, stopcontacten tussen plafond en vloer bungelen en als je geluk hebt is er elektriciteit, anders vraag je maar een kaars aan de receptie. Wij hebben ook altijd een paar theelichtjes mee.

Het sanitair is het flauwste van de hele business: ofwel is de WC-bril kapot, ofwel zit er geen syphon onder de lavabo, ofwel werkt de spoelbak niet, ofwel is er geen water of toch geen warm (zoals beloofd).

Kortom, er is altijd en overal wel iets….

Restaurants

Eerst een paar woordjes uitleg
Vasten

De Ethiopische orthodoxen vasten 250 dagen per jaar (waarvan 180 voor iedereen verplicht). Vasten betekent voor hen geen vlees en geen melk. Vis mag wel.
Twee maanden voor Pasen (een week na onze Pasen) begint hun 'grote vasten'.
Het hele jaar door vasten ze op woensdag en vrijdag.
Voor ons buitenlanders betekent dat niet noodzakelijk dat ook wij moeten vasten. In Addis Ababa, Bahir Dar en Gondar konden we volop vlees of vis krijgen. In Axum, Woldia en Lalibela niet meer.
Een macchiato (koffie met melk) konden we wel overal nog krijgen.

Wat is er voorradig?

Weinig, heel weinig. Ethiopië heeft een absoluut gebrek aan eigen producten waardoor je een eenzijdige voeding voorgeschoteld krijgt.
Het brood is, tenzij in die éne bakkerij in Bahir Dar, niet te vreten. En met wat beleg je het? Geen La Vache Qui Rit, sowieso geen kaas, geen salami, geen hesp. Wel te krijgen in de supermarkten (3 x 4 meter !!!): choco, honing, confituur…
Fruit is nog schaarser: overal wel overrijpe bananen, soms eens een mango en helemaal op het einde toch 2 appelsienen kunnen kopen. Da's alles.
Zuivelproducten zijn er helemaal niet (geen melk, geen yoghurt, sporadisch eens een ei…)

Injera

Injera is een soort pannenkoek. Vergelijk het van grootte met een bierplateau zoals je die bij ons in de cafés ziet maar dan nog een slag groter. Die pannenkoek, gemaakt van tej - het lokale gierst of iets - is het basisingrediënt.

Wat je erbij krijgt is extra. Dit kan ofwel vlees zijn (tibs= lam, kitfo= rauw vlees, een lekkernij volgens hen) ofwel vis (heel lekker) ofwel vegetarisch (fasting food = een zestal hoopjes groenten mooi gedecoreerd op je bord, sorry, op je pannenkoek : linzen, kikkererwten, spinazie, rode bieten, aardappelen, tomaten en sla...

Injera, Gondar

Hoe eet je het?

Zoals je wraps eet: je scheurt een stuk van je injera af en neemt daarmee iets van je ingrediënten en steekt het in je mond.
zie o.a.

http://www.youtube.com/watch?v=LnQwZ8XZjSc

http://www.youtube.com/watch?v=ncj_MEKckIw&feature=related

recept http://www.exploratorium.edu/cooking/bread/recipe-injera.html

Injera is dus het basisingrediënt van iedere maaltijd. Wat je erbij vraagt kun je zelf kiezen. Tibs zijn lekkere stukjes lamsvlees, kitfo is rauw vlee maar lichtjes opgewarmd en vis is heel lekker. Meestal heb je enkel de vegetarische variant: op je pannenkoek worden een zestal hoopjes groenten neergepoot. Kikkererwten, linzen, spinazie, soms suikerboontjes, wortels, tomaten en sla, aardappelen zijn de mogelijkheden.

Dankzij de Italianen die daar enkele oorlogen uitgevochten hebben is er bijna overal ook spaghetti te krijgen en soms ook pizza. Voor als je de injera beu raakt..

Addis Ababa

Baro Hotel

Mundy Street  - barohotel@ethionet.et  - tel 0111 551447
In de wijk Piazza (spreek uit Piassa)
In dezelfde straat ook nog het slechtere en goedkopere Taitu en het waarschijnlijk betere Wutma (zelfde prijzen maar vol)
95 Birr (€ 6,50) voor een single (eigenlijk een ¾ bed) met badkamer.
Redelijk donkere kamer zonder handdoeken, zeep maar het vervelendste was dat er geen elektriciteit was.
Mooie binnenkoer met zitbanken en stoelen, klein restaurantje voor snacks maar we konden niets warms drinken vanwege geen elektriciteit.

Podo Restaurant

(Mahatma Gandhi Street, parallel met straat van ons hotel)
Allemaal lokale mensen. Lekker en vlugge bediening. We aten een injera met tibs (lamsvlees) voor 16 Birr en een Kitfo (rauw vlees, zou een lekkernij zijn) voor 20 Birr. Een halve liter bier kostte 12 Birr.

Youth Cafe and restaurant

De laatste dag van onze reis aten we in een resto op een hoek van St George VI Street.
We hadden daar 's middags al thee gedronken en cake gegeten en ik mocht mijn rugzak daar laten voor de rest van onze namiddag.
Heel lekkere fish injera en een vegetable injera. Heel drukke bedoening met heel veel personeel.
Podo Restaurant, Addis Ababa

Bahir Dar (spreek uit: Bar Dar)
Hotel Grum Gaynt

In de buurt van het busstation zijn er een paar hotels die naam niet waard maar ook Menen (160 Birr, goed- 50 meter rechts bij buitenkomen busstation)
Ga bij het buitenkomen van het busstation linksaf naar de grote baan en dan 100 meter naar rechts . Het hotel zie je in de eerste zijstraat rechts.
70 Birr (€ 4,80) voor een double met badkamer met zeepje en één handdoek. Klein balkonnetje om de was op te hangen. Zeer ruime, propere kamer met groot venster. Beneden is er een café met koffie, thee, frisdrank en bier. Spreken behoorlijk Engels en regelen uitstappen (Lake Tana, watervallen…).

Opgelet: verwarring bij uitchecken met misverstand Ethiopian en European time. Moesten nog een nacht bijbetalen.

Hotel Grum Gaynt, Bahir Dar

Naamloos Groen Restaurant
Tussen busstation en ons hotel.
Aluminium stoeltjes, donker van binnen en nogal luidruchtige muziek maar vriendelijke en snelle bediening.
We aten 2 x fish injera met bread en vroegen er nog eentje bij vanwege teveel honger. Met een biertje kwam de rekening op 34 Birr (€ 2,35). Zeer aan te raden.
Na de maaltijd komen ze je handen wassen (ze gieten ze proper boven een emmer)

Restaurant, Bahir DarRestaurant Bahir Dar

Gondar

Queen Tayitu Pension

Busstation iets te ver van hotels dus maar taxi genomen (10 Birr). Gaan kijken in Genetics Guesthouse (200 Birr), Fasil (gesloten, is nu bank), Yimam (vol), Klein Fodera (50, shared bath, vuil), Quara (200 double)
Enkele tientallen trappen op vanuit het Piazza en de Post, langs het Toerisme infobureautje. Honderd meter van het kasteel, zeer centraal gelegen dus.
110 Birr (€ 7,50) voor een ruime, klare kamer.
Behoorlijk nieuw hotel met TV, propere badkamer, handdoek, stoelen, tafel. Aan de receptie drank te krijgen, geen eten. Nadeel: komen wel 10x per dag op je deur kloppen om geld te wisselen.

Bar & Restaurant

Op de Piazza, bijna tegen Circle Hotel (resto op de foto: dat gebouwtje met de palmbomen)
Voor een Fish injera, een injera vegetable, een paar pintjes en een tonic betaalden we 64 Birr (€ 4,45)
Beetje misverstanden met de bestelling en betaling maar heel lekker eten in een authentieke lokale setting.

Restaurant Gondar

Circle Hotel

De tweede avond was er geen elektriciteit in het resto van gisteren, dus werden we maar meegenomen door een mannetje dat ons ergens op het eerste of tweede verdiep van het Circle Hotel deponeerde, aan de achterkant op de gang. Het was wat ongezellig zitten, in het halfdonker en eigenlijk niet in een restaurant maar het eten was wel heel lekker. We betaalden slechts 23 Birr (€ 1,58) voor een injera meat en een injera vegetable.

Shire (spreek uit: Sjiree)

Hotel Selam (???)

Juist achter het busstation, hebben geen moeite gedaan om iets anders te vinden. Was donker en wij te moe.
Onderdeel van het enige café (aluminium stoeltjes op terras) net aan ingang busstation.
70 Birr (€ 4,80) voor een zeer basic kamer, geen water die dag dus maar wassen met een emmer en een gietertje. Wel proper.

Restaurant

Na lang zoeken in het donker toch iets gevonden aan de ingang van het busstation. Het was een refterachtig klein gebouwtje met formicatafeltjes en het vlees was niet om over naar huis te schrijven. Een injera meat en een injera vegetable met een pint erbij maakte ons 32 Birr (€ 2,20) lichter.

Axum

Hotel Ethiopis

0911 69 84 44

Bij buitenkomen van busstation, naar links en 10 min stappen. Drie hotels op rij (Ethiopis, Africa, Ark). Het eerste stond ons al aan, moeilijk zijn we niet. Ongeveer twintig minuten wandelen langs de enige straat tot aan de groep van de North Stelae.
Net naast Hotel Africa (Lonely Planet nov 2006 nr 34)
Double met 2 bedden voor 110 Birr, single met ¾ bed was 80 Birr (€ 5,50). Zeer proper en badkamer met zeep, handdoeken en hot water. Kleerkast, nachtkastjes, tafel en stoelen. Balkon
Alles werkt !!! van het betere !!!

Hotel Ethiopis, Axum

Tsega

In Axum zijn er verwonderlijk genoeg niet zo heel veel restaurants, veel toeristen blijven dan ook in hun hotel eten. Op de enige grote avenue tussen het busstation en de Northern Stelae vonden wij, bijna naast elkaar en rechtover het Postgebouw, twee restaurants waarover we tevreden waren.
We aten daar allebei een injera vegetables à 15 Birr (€ 1)Restaurant Tsega, Axum

Cultural Cafe

Twee deuren verder is er een ander resto waar je gezellig in de tuin kan zitten. Laat je niet afschrikken door het duistere café waar je door moet. Het lijkt net een rendez-vous boîte met dames van lichte zeden.
Voor de eerste keer deze reis at Catherine shiro (geplette linzen in tomatensaus) en ik hield het bij fasting food . Met een pintje erbij betaalden we 30 Birr (€ 2). De volgende dag probeerde ik ook eens de shiro (spreek uit sjieroe)

Restaurant AxumRestaurant Axum


Mekele

Hotel Dallas  344 414100

70 Birr (€ 4,80) voor een ruime double met propere badkamer op de eerste verdieping. Wel geen water in de boiler. Stopcontact werkt niet, rest van elektriciteit wel. Geen afvoer in de lavabo, de gewone Ethiopische problemen dus.
Beneden een café/bar. Niet al te vriendelijk aan receptie en spreken nauwelijks Engels.

Hotel Dallas, Mekele

Restaurant Concord

Tussen het busstation (ons hotel) en het centrum is weinig of niets te vinden om te eten. We wandelden dan maar linksaf de enige grote straat (Selam Street) af in de hoop iets te vinden. Na 200 meter vonden we 3 restaurants op een kluitje en kozen voor Concord.
De injera tibs (15 Birr, vlees) en de spaghetti (13 Birr) waren lekker. Met nog een kommetje salade en tomaten erbij en bier kwamen we aan 40 Birr.
De tweede avond aten we allebei Fasting food à 13 Birr per persoon
Restaurant Concord, MekeleRestaurant Concord, Mekele

Woldia

Hotel Mechare

Bij buitenkomen van busstation linksaf, tiental minuten stappen of met een taxi (2 Birr)
70 Birr (€ 4,80) voor een ruime double met badkamer, handdoek maar geen zeep.
Kleerkast, tafel en stoel maar geen water op het moment dat we arriveerden. Elektriciteit werkte nadat we het gingen vragen.
Café met thee/koffie/bier beneden en mogelijkheid tot breakfast. Ook restaurant beneden.
Niet echt een restaurant gezocht omdat de prijzen er in ons hotel goed uitzagen.
Voor elk een injera vegetables, een half brood en een Castel betaalden we 28 Birr (bijna € 2)
Hotel Mechare, WoldiaHotel Mechare, Woldia

Lalibela

Hotel Asheten

Aan de Noordzijde van het stadje, ver van het busstation maar levendiger (meer winkels, resto's…) dan de guesthouses in het Zuidelijk deel van de stad. En iets dichter bij de kerken.
125 Birr (€ 8,60) voor een stijlvol ingerichte double met beste badkamer van de reis. 100 Birr voor een single (= ¾ bed) - normaal goed voor ons maar het was een nogal donkere kamer.
Weeral slechts één handdoek en één zeepje maar wel altijd hot water. Wekelijks leggen ze in Lalibela de elektriciteit voor één dag af en net dan waren wij er. Vanaf 's avonds 22h wel weer voor de rest van ons verblijf.
Mooie binnentuin met veel bloemen en vogels.
Vriendelijk en goed Engels aan de receptie. Duur restaurant, mogelijkheid tot breakfast, zelfs om 6u 's morgens.

Beste van de hele reis.
Hotel Asheten, LalibelaHotel Asheten, Lalibela

Hotel Asheten, Lalibela

Restaurant Unique

Ons hotel heeft een te duur restaurant maar we wilden het proberen omdat het zo hard regende. Er was geen elektriciteit en dus geen eten. Met de zaklamp de modderige straat overgestoken en beland in Unique.
Zeer kale, sobere grote kamer met enkele zitbanken maar zeer vriendelijke bediening en heel lekker eten. We aten daar drie dagen op rij. Een injera vegetables kostte 13 Birr, een injera shiro 10. En bier 7 Birr. Veel variatie was er niet in het menu maar het bleef ons drie dagen smaken. De laatste dag kreeg Catherine gratis koffie.
Ons hotel vroeg 10 Birr voor een pintje dus stak ik maar dagelijks de straat over in Unique goedkoper bediend te zijn. Alle beetjes helpen voor een vrek als ik.

Restaurant Unique, lalibela


Bezienswaardigheden

Addis Ababa 

Na een nachtje vliegtuig en een taxi zaten we tegen halftien al in ons hotel, verfristen we ons een beetje en gingen op stap in de Piazza wijk.

Algemene opmerking: in heel Ethiopië zijn er bijna geen straatnaamborden (ook niet naar de bezienswaardigheden) zodat het met het kaartje van de Lonely Planet (waar veel straten niet op staan) niet gemakkelijk was je weg te vinden. Wat ons ook opviel die eerste dag was dat er geen straathapjes te vinden zijn (ferme ontgoocheling vooral voor C. ), dat het verkeer voor een hoofdstad nogal meevalt en dat we moeilijk aan een frisse fles water geraakten.

Het was slalommen tussen de opengebroken voetpaden, de bedelaars en de opdringerige kinderen.

Toch geraakten we aan  

St. George Cathedral & Museum
Fitawrari Gebeyehu Street
Entree 20 Birr per persoon voor kerk en museum. De gids raadde ons aan eerst het museum te doen maar we kregen wat teveel detailuitleg over de ons al bekende Bijbeltaferelen. Toch de moeite als eerste kennismaking
De typisch achthoekige kerk zelf geraak je, net als bijna overal, niet binnen zonder gids die de deur laat opendoen door de priester.
We moesten nogal een tijdje zoeken en een paar keer de weg vragen (niet evident in een land waar niet veel mensen buiten de horeca Engels spreken of kunnen lezen) voor we aan ons volgende doel geraakten

Holy Trinity Cathedral

George VI Street naar beneden en dan rechtsaf aan rond punt. Na ongeveer 100 meter zie je de kerk aan je linkerkant liggen.
Entree 30 Birr per persoon
Mooie kerk langs buitenkant maar ook de binnenkant is de moeite. Vooral de graftombe van Haile Selassie is indrukwekkend.
In het domein rond de kerk mag je langs de rechterkant geen foto's nemen omdat de Eerste Minister daar woont.

Tijd om het thuisfront te verwittigen dat we goed gearriveerd waren, dachten we. De GSM van Catherine werkte niet, er was geen internet vanwege geen elektriciteit maar uiteindelijk kon Catherine toch het thuisfront telefonisch bereiken via een GSM in het internetcafeetje (schuins over ons hotel). Prijs telefoon: 6 Birr per minuut.

We hielden een uurtje platte rust in ons hotel en gingen nogmaals de wijk verkennen om te kijken wat er daar allemaal te krijgen was. We vonden een restaurantje waar veel volk zat en gingen dan maar aperitieven in ons hotel. Een halve liter bier kostte 12 Birr (€ 0,80), een Schweppes Tonic 8 Birr (€ 0,55)

Na het avondeten duurde het geen vijf minuten voor we lagen te snurken

Zondag 29 maart

Na een vermoeiende busreis van 9 uur, arriveerden we tegen halfvier in onze tweede stad,

Bahir Dar en vonden we dat onze reis nu eindelijk kon beginnen. Ik liet Catherine achter met de rugzak en terwijl ze genoot van een theetje, verkende ik een viertal hotels voor ik er een vond die me aanstond. We namen een douche en gingen nog eventjes de stad verkennen. Moeilijk is het niet: tussen het busstation en het meer loopt er één grote straat en het is maar 10 minuten wandelen tot aan het water.

Daar staan tientallen stoeltjes en drinken de Ethiopiërs frisdrank terwijl ze wat zitten te kletsen. Er is ook een soort pier maar daar moet je entree voor betalen. Waarom? Weet ik niet. Tientallen pelikanen dreven in het meer maar ik mocht ze niet filmen (Pay, mister !!!). Ietwat boos vertikte ik die 2 Birr te betalen ("We zien ze morgen tijdens onze boottocht nog wel").

De halve dagtrip met de boot organiseren was niet moeilijk. Ik wist al de prijs van ons hotel (150 Birr per persoon) en genoeg mensen komen je aanspreken met een aanbod. Uiteindelijk kwamen we overeen voor 125 Birr per persoon. Daarvoor beloofden ze ons een viertal kerken, heel veel mooie watervogels en de Outlet van de Nile met nijlpaarden. Vertrek om 8 uur 's morgens en terug rond 13.

We wilden nog vlug eens mailen maar vlug was het juiste woord niet. Na acht minuten ! kreeg ik Hotmail opgestart, verzenden duurde ook minuuuuten zodat het een kort berichtje werd.

We waren verwonderd dat we tientallen Tuk-tuks zagen in het straatbeeld omdat we dat fenomeen blijkbaar meer associëren met Azië. Daar dienen die blauwe autootjes gewoon als taxi en zijn ze spotgoedkoop. Natuurlijk, zoals overal, wel eerst goed de prijs afspreken want ze proberen de faranji uit te melken.

  

Maandag 30 maart

Ik haalde voor het ontbijt broodjes van de enige échte bakkerij van heel Ethiopië en het smaakte, amai.

Tegen acht uur stonden we aan het meer te wachten op de 4 Canadezen die met ons mee zouden gaan op de boottocht. We stapten in het bootje en Catherine merkte terecht op dat er, naar aanleiding van wat in de Lonely Planet aangeraden wordt, geen life-jackets waren. Oei, blijkbaar een probleem, na 10 minuten smeten ze onvriendelijk twee oranje dingen die ons leven zouden moesten redden in het bootje. Nog een kwartiertje wachten.

We begonnen alle twee te vrezen dat we eraan gedaan waren tot uiteindelijk twee Spaanssprekende meisjes bij ons kwamen zitten. Nog eens tien minuten later kwam er nog een koppel bij ons zitten en konden we vertrekken.Boat trip, Bahir Dar

Boottocht Lake Tana

We vaarden eerst naar Zege Peninsula (half uur varen)

 

* Ura Kidane Meret

mooi, tof museumke

 

* Een tweede kerk onderweg hebben we niet gedaan vanwege Men Only en vanwege onze medepassagiers niet geïnteresseerd. Op een volgende eiland meerden we weer aan

* Azram Mariam

16de eeuw met mooie canvas schilderijen. We betaalden 50 Birr voor de gids en 50 vroegen ze voor een videocamera. Ook weer een museum. Aan het water van die hele typische papyrusboten. Tof.

Dan sloeg het noodlot weer toe: we hadden bootpanne en moesten wachten op een andere boot om ons te slepen. We stapten over en vaarden met de 'nieuwe' verder tot aan de

 * Outlet Nile: daar is helemaal niets te zien. De vijver stroomt weg in een riviertje maar ze kunnen beweren wat ze willen. De ons beloofd hippo's waren er natuurlijk ook niet (ze zouden maar 's morgens en 's avonds te zien zijn - boerenbedrog dus). Wij waren de enige van ons zessen die nog aan land wilden en we bezochten nog eens een  

* kerkje waar een mis bezig was. Om de 21 dagen werken ze daar een dag niet en bidden en zingen ze alleen maar.. Mooi leven !

 

Ons uitstapje kostte dus 250 voor de boot, 50 voor een gids en 120 om in 2 kerken binnen te gaan : 420 Birr per persoon (€ 15 per persoon)

Tegen 13 uur kregen we terug vaste voet aan grond na onze derde boot van de voormiddag (het was bijna Vier Op Een Rij, Four in a Row, snap je hem - in de vierde moet je roeien !!!).

Het was een leuke, ontspannende voormiddag geworden maar we hadden op het gebied van bezienswaardigheden toch iets meer verwacht. Voor een stuk onze fout ook want we hadden niet genoeg opgelet bij de planning en hadden beter ONS programma en ONZE wensen moeten doorgeven aan de verantwoordelijke van de boot. Als ik nu achteraf lees in de Lonely Planet wat de hoogtepunten zijn van het meer, moet ik toegeven dat wij ze niet allemaal gezien hebben.

Misschien een dagtrip ipv een halve dagtrip of misschien toch beter aangeven wat je wil zien, maar dat is ook niet zo evident met andere mensen in de boot die andere wensen hebben (het koppel had al genoeg kerken gezien en de Spanjolen waren ook meer geïnteresseerd in wandelen dan in iets zien…)

Oef, niet vergeten: Bahir Dar is de enige plaats van de reis waar er een miniem malariagevaar is. Niet dat wij er veel last van gehad hebben maar er zaten verschrikkelijk veel muggen. En de beten zijn behoorlijk groot en blijven nog weken jeuken. Neem dus je voorzorgen !!!!

 In ons hotel genoten we van een groot rond zacht brood (3 Birr), namen we een douche en moesten we nog proberen de namiddag te vullen in dit stadje dat maar één straat groot is. We wandelden nog eens tot aan het meer, sloegen af in de richting van de grote moskee maar zagen daar ook niks om ons bezig te houden. Dan maar via binnenstraatjes tot op het einde van de stad gewandeld maar ook niet veel tegengekomen.

We dronken nogmaals thee aan het busstation en gingen informeren voor onze bustrip van morgen. Dat verliep voor de verandering eens heel vlot.

Ethiopië heeft zoals al gezegd dezelfde stopcontacten als de onze maar de spiraal die we altijd mee hebben om water te warmen (voor koffie en thee) heeft dikkere stekkers en onze nieuwe universele stekker, gekregen na de diefstal van verleden jaar in Argentinië, bracht geen oplossing. Dan maar in het hotel de spiraal opgehaald en met handen en voeten gaan vragen, zoeken en tonen wat we wilden. Na een paar winkels gedaan te hebben nam een manneke ons mee naar een onooglijk winkeltje waar de eigenaar een klein spiraaltje uit zijn hoed toverde. Perfect ! Voor 40 Birr (€ 2,75) hadden we weer een nieuw apparaat dat ons 15 minuten later een lekkere thee zou opleveren. Het smaakte en we waren blij dat we weer de reis zouden kunnen overleven.

Na een aperitiefje, gingen we eten en vroeg slapen.

Dinsdag 31 maart

Tegen 8 uur stonden we al klaar in het busstation van Bahir Dar om de bus te zoeken die ons naar de watervallen zou brengen. Volgens ons gisteren verteld werd, wisselen de privé- en officiële bussen elkaar af en zou het respectievelijk 7 of 15 Birr kosten om ons mee te nemen. Na een kwartiertje mochten we op de bus stappen en waren wijle weg.

Tis Abay

45 minuten rijden, 7 Birr met een lokale bus

Daar aangekomen zagen we voor de bus terug een wachtrij van zeker 100 meter en de mensen zaten daar geduldig op hun gat, midden de straat, te wachten op de volgende bus nar Bahir Dar. Oei, moeten we hier ook na ons bezoek een paar uur in de zon zitten wachten (aanschuiven is het niet echt) om op de bus te geraken ? Geen probleem, daar hebben ze een oplossing voor. Zodra je van de bus stapt, loopt een mannetje naar je toe met een voorstel: "Ik wil een ticket voor je reserveren en dat kost je 10 Birr. Zodra je terug bent, mag je als eerste op de eerste bus." Geloven of niet ? Mijn wantrouwige aard liet me vermoeden dat dat manneke er niet meer zou staan als we terugkwamen maar het was het riskeren waard.

Vijftig meter verder op de linkerkant vind je het ticketoffice waar je 15 Birr per persoon betaalt voor het domein. Er staat ook een bord met de melding dat een officiële gids 30 Birr kost. De uitleg in mijn Lonely Planet was nogel verward zodat we het zekere voor het onzekere namen en een gids betaalden.

Je hebt twee mogelijkheden om er te voet te geraken: de lange weg via de Portuguese Bridge of de kortere wandeling met een overzetboot. Dan zit je wel boven aan de waterval en is het zicht waarschijnlijk niet zo spectaculair.

Tis Abay waterfalls

Op twee uur waren we heen en terug

Mooi

De rij wachtenden voor de bussen was wel al een stuk geminderd maar toch nog aanzienlijk. We moesten ook nog zo'n 45 minuten wachten voor de volgende eraan kwam. De tijd doodden we in het gezelschap van het plaatselijke voetbalploegje. Leuk om eventjes over voetbal te praten maar toen kwam de spreekwoordelijke aap weer uit de mouw: of ik geen donatie kon geven, een bal of een paar shirts of nog beter een paar honderd Birr… Plots was de pret er weer af.

      

Voor 7 Birr stonden we na 45 minuten bus weer in het busstation van Bahir Dar waar we al snel vervoer konden regelen naar Gondar. Het minibusje zou ons tegen 14 uur komen afhalen aan ons hotel.

Bon, nog net tijd genoeg om ons wat op te frissen en iets te eten op onze kamer. Dat draaide wel eventjes anders uit dan verwacht. De man van het hotel stond ons op te wachten en eiste nog eens 70 Birr voor de nacht die nog moest komen.

Ik probeerde hem met handen en voeten uit te leggen dat ik gisteravond was gaan zeggen dat we deze voormiddag nog een uitstap zouden doen en had gevraagd wat we met de bagage moesten doen? "No problem," zei dat meisje van het café, " check-out time 4 o'clock". Waar ik natuurlijk niet bij stilgestaan had was dat ze eigenlijk bedoelde 4 o'clock Ethiopian time (= 10 uur European time). Shit, we waren volgens hen dus 3 uur te laat en moesten een nieuwe nacht betalen. Ik vond het zo onrechtvaardig - wij wilden 's morgens de kamer ontruimen en de bagage beneden ergens zetten - dat ik maar bleef tegenpruttelen. Toch maakten we vlug onze bagage klaar en stapten maar op. In het voorbijgaan stak ik hem een briefje van 50 Birr in zijn handen en zei dat hij moest tevreden zijn.

Was het een bewuste poging om ons op het verkeerde been te zetten of was het gewoon een misverstand? We zullen het wel nooit weten maar vanaf dat moment vroeg ik bij een afspraak altijd twee keer: Ethiopian time or European time. Dit lappen ze ons geen tweemaal.

Op een terrasje vroegen we een theetje en aten wat brood tot we het minibusje zagen afkomen. We moesten ons wel niet gehaast hebben want ze hebben nog drie kwartier met ons rondgereden, op zoek naar volk om hun busje vol te krijgen.

Anders wel een comfortabele rit van 2u30 (12u30-13u15) voor maar 20 Birr per persoon.

Aangekomen in Gondar gingen we mee met iemand van het hotel naar een klein winkeltje waar we tegen een voordelige koers geld konden wisselen. Nog eventjes terug naar het hotel voor een douche en dan gaan eten en met de zaklamp terug naar het hotel.

 

Woensdag 1 april

Bij een bakker kocht ik een oliebol en enkele doughnuts (van dezelfde stuff gemaakt). Noch Catherine noch ik aten ze graag zodat het de volgende dag weer gewoon brood zou worden.

Het toegangsticket voor het Castle en Sheba's Bath zijn dezelfde en ik wilde eerst naar het verste gaan, dan over de middag terwijl het toch toe was gaan eten, maar toch moesten we eerst naar het Castle om de tickets te kopen

Fasiladas Bath

entree 50 Birr per persoon, 8u30-12u30 / 13u30-15u30

Zonder de Lonely Planet en na slechts een paar keer de weg moeten vragen geraakten we tamelijk rap aan het bad. Een hele prestatie, al zeg ik het zelf.

Mooi gebouwtje maar niet te bezichtigen van binnen. Moet nog mooier zijn als de rechthoekige pool gevuld is met water. Het ligt in een rustig domein met honderden blauwe vogels. Zalig om daar een halfuurtje te zitten niksdoen. Door een hek in de muur kom je nog aan het verweerde Zobel's Mausoleum.

Debre Berhan Selassie lag te ver van waar we zaten om te voet te gaan. We hielden een taxi aan en spraken af dat we 25 Birr wilden betalen als hij ons naar daar reed, bleef wachten en ons daarna terugbracht naar de Piazza.

 

Debre Berhan Selassie Gondar angels in church

Entree 25 Birr per persoon.

Gedeeltelijk een rotskerk en we geraakten binnen met de priester die de deur opendeed met een heel grote sleutel. Het is de kerk met de gekende 104 engelengezichtjes. Zeer mooi en een absolute must.

Een oude man nam ons nog mee voor een kleine wandeling waarbij we boven op de kerk liepen en daar twee diepe graven zagen. Bleek dat de man er een van gereserveerd had voor hem en zijn familie.

We werden praktisch aan ons hotel afgezet, aten daar wat brood, dronken thee en hielden een half uurtje platte rust voor het tijd was om tien minuten te stappen tot aan de

Royal Enclosure

entree hadden we 's morgens betaald, de 75 Birr voor de videocamera betaalde ik niet en stiekem kon ik toch wel wat filmen.

Alleen het hoofdgebouw Fasiladas' Palace is toegankelijk. Het is een indrukwekkend kasteel met parketvloeren, oude meubels en luchtige kamers. In het grote, groene en mooi onderhouden domein vind je nog enkele kleinere kasteeltjes, leeuwenkooien, stallen enz. Het is er heerlijk anderhalf uur kuieren geworden.
Gondar Fasil's palaceGondar Fasil's Palace

   

In het busstation regelden we zeer vlot onze tickets voor morgen ( Shire, 9 à 10 uur, 57 Birr), deden nog enkele winkeltjes aan, en hadden we elk een half uur nodig om één mail te versturen - in de straat die rechts omhoogloopt naast het Circle Hotel)

Op de kamer was er eindelijk warm water en het was serieus nodig na deze hete dag. 

Donderdag 2 april

Dit zou een busdagje worden. Eerst een lange rit naar Shire en daar hopelijk vlug de aansluiting voor de laatste 60 kilometer naar Axum.

Het werd eventjes een ander verhaal. We namen 's morgens een taxi (25 Birr) naar het busstation omdat we niet zeker waren of we zo vroeg in de morgen onze weg zouden vinden en of er verlichting was. Het gewone verhaal: om 5 uur op de bus maar pas om 6u30 vertrokken. Met maar één breakfaststop reden we bijna continu tussen de bergen (o.a. Ras Dashen 4543 meter) en de ravijnen. Geen ritje voor hartlijders.

Dan hadden we de pech dat we een platte band reden. Drie kwartier heeft het geduurd voor die vervangen was en we waren weer weg. Ondertussen stonden we daar in de brandende zon te wachten met nergens iets om te eten of te drinken.

Een half uur later stopte de bus nog eens. Ha, dachten we , plas- en drinkstop. Verkeerd geredeneerd, Chris. In een boeregat gestopt om daar de lekke band te laten herstellen? Je weet maar nooit dat je nog eens lek rijdt… Catherine moest heel dringend naar het toilet en gelukkig was er iemand mee op de bus die wat Engels sprak. Catherine mocht meegaan naar de apotheek van het gehucht en daar in de tuin was de enige WC, nou ja putje, van het hele dorp !

Daar konden we gelukkig wel een theetje drinken en kreeg ik chat aangeboden (een soort blad van de een of andere plant die hallucinogene kwaliteiten heeft) maar daar paste ik voor.

Omdat ik altijd mijn sigaretten zelf rol had ik overal veel bekijks en zelfs het vermoeden van drugs. Ethiopiërs roken bijna niet.

Na regelmatig een politie- en paspoortcontrole (maar alleen voor de inlanders) kwamen we tegen 18 uur aan in Shire en was onze kans om nog dezelfde dag in Axum te geraken, voorbij.

We waren moe van dooreen geschud te worden, plakten van het zweet en het stof en deden dus niet al te veel moeite meer om een hotel te vinden. Het eerste het beste genomen maar .. . geen water, misschien straks wel, zeiden ze ons. Er stond een heel grote emmer en een klein gieterke en ik kon het toch niet laten om me op die manier met ijskoud water te wassen. De eerste gietbeurt is verschrikkelijk maar het went rap.

Eten vinden was ook niet gemakkelijk maar eind goed, al goed. Voldaan en na een bewogen dag vroeg gaan slapen. En voor de eerste keer een paar kamelen zien lopen langs de weg…

Vrijdag 3 april
Aan de ingang van het busstation vond ik enkele verse pistolets en met een tasje thee waren we weer gelukkig voor de volgende beproeving.

Over de 60 kilometer naar Axum deed onze lokale bus er 2 ½ uur over en waren we elk 20 Birr lichter. Het werd weer een ritje om niet gauw te vergeten: de slechtste weg van de hele reis en door het groot aantal putten regelmatig een halve meter omhooggewipt van onze zetel. Het was een opluchting toen we er arriveerden. Voor ons, onze rug en ons zitvlak. Oef !

Met de rugzak op weg naar het centrum werden we tegengehouden door twee jonge mannen in een gele taxi. Zij vroegen of we een lift wilden naar Hotel Ethiopis of naar Hotel Africa. Zij kwamen net van de luchthaven en hadden daar geen toeristen kunnen oppikken. Gratis ritje van enkele minuten maar alle beetjes helpen, nietwaar, onder zo'n loden zon.

In het eerste hotel waren we tevreden van de prijs/kwaliteitsverhouding en bleven daar dan ook maar.

Aan de overkant van de straat vond ik vers brood en bananen en we lieten ons middagmaal ons smaken op onze kamer.

Tijd om de stad te gaan verkennen. Er is maar één grote straat in Axum en die loopt van het busstation naar de site van de North Stelae (zeker 20 minuten stappen). We zagen een tweetal internetcafés en enkele restaurants, passeerden enkele mooie gebouwen en stonden plots voor de Unesco-stelae. We konden zomaar de stenen zien van op straat, zonder te betalen maar natuurlijk is er nog wat meer te zien als je eenmaal binnen bent. We volgden een jonge gast naar het ticketoffice en kochtten onze kaartjes. Morgen komen we terug, vandaag willen we andere dingen zien - we willen dus géén gids... 


Mary of Zion kerk
entree 120 Birr per persoon
We betaalden (nog) niet en liepen van op afstand rond de nieuwe kerk, werden onze tickets gevraagd en vlogen buiten. Vijftig meter verder waagden we ons weer binnen en zagen de kleine, oude Mary of Zion kerk staan. Die van de Ark des Verbonds dus…Axum

's Namiddags is er iedere dag in de vasten en aanloop naar Pasen een ceremonie om 15uur (European time). We vertelden aan al de ticketcontroleurs dat we gewoon wat rondliepen en dat we morgen zouden terugkomen en namen, zodra hij zijn gat gedraaid was, stiekem een paar foto's.

Langs de aardeweg verlieten we het centrum en wandelden op het goed geluk af in de richting van de eerste ruïne die we wilden bezoeken. Het was niet heel duidelijk waar we liepen en waar we zouden uitkomen maar het was leuk en rustig stappen tussen de bloeiende cactussen, de werkende ezels (in tegenstelling tot die op vakantie), en de rondcirkelende vogels. De hele tijd hadden kinderen geprobeerd ons een amthyst te verkopen maar daar vonden wij er zelf één. Leuke verrassing. Een hele tijd later kwamen we niet uit waar we gehoopt hadden maar aan
Axum
Dungur (Queen of Sheba's Bath)

Goed onderhouden ruïne waar echter niet zo heel veel te zien is. We wandelden er een tiental minuten rond en kregen een heel summiere uitleg van de man die ons ticket controleerde.

Gudit Stelae

aan de overzijde van de weg liggen heel veel stelae in een veld maar zonder de nodige voorkennis kun je er niet veel van maken…weg terug onze eerste bestemming vinden, Ta'akha Maryam (zou vergelijkbaar zijn met Dungur) maar we vonden het niet en zochten eigenlijk ook niet zo heel erg.

Op weg naar het centrum stopten we voor enkele theetjes, we gingen eventjes internetten in Hotel Africa (50 cent/minuut = 30 Birr/uur), zochten de Animal Market (alleen op zaterdag lazen we later), kochten een zakje peanuts en een pakje Nyala sigaretten (7 Birr = bijna een halve euro)

Na ons aperitiefje, een douche en een streepje muziek was het tijd om te gaan eten 

Zaterdag 4 april

Vandaag mochten we uitslapen zolang we wilden maar het werd toch niet later dan 7 uur, Pavlov zeker. Van op ons balkonnetje zag ik renners zich opwarmen voor de een of andere koers vandaag. Is het vandaag de Ronde Van Vlaanderen ? Of nee, misschien die van Axum. Tommeke Boonen zag ik niet voorbijfietsen, wellicht meer geld te pakken in Vlaanderen. Oeps, er rijden ook vrouwen tussen, dat moeten we later vandaag in de gaten houden. 

Hola, vandaag krijgt Catherine eens een ontbijt opgediend, en niet die droge broodjes die ik met veel moeite maar ook dankbaarheid voor haar dagelijks ging zoeken. Nee, echt, in het restaurant van ons hotel. De eggtoasten kostten wel 16 Birr (meer dan een avondmaal) maar gingen er gewillig in.

Volgens de Lonely Planet zouden er in Lalibela geen banken zijn, dus hier vlug nog een beetje gerekend en geld gewisseld. Tegen een mindere koers dan in 't zwart de voorgaande dagen.

Eerst nog eens binnengestapt in het Old Palace (rechterkant van de weg) dat nu een Public Library is. Axum, libraryLeuk om daar eens binnen te gaan maar waarvoor de norse (tot hij wist wie ik was) securityman daar iedereen fouilleerde leek me niet erg duidelijk. 

Dan op weg naar de

Northern Stelae

Een deel ervan hadden we al gezien terwijl we gisteren de tickets gingen kopen, vandaag deden we het meer op ons gemak maar we geraakten niet onder de indruk van de weliswaar zeer hoge betonachtige (zou graniet zijn) stenen met niet al te fijn uitgewerkte versieringen. Natuurlijk kun je niet anders dan onder de indruk zijn van de werkkracht en het vakmanschap dat dat moet gekost hebben om die dingen uit te hakken, te verplaatsen en recht te zetten maar het eindresultaat is kunsttechnisch niet denderend.

Axum, stelae

Er was maar één tombe van de twee of drie open en meer dan een frisse ervaring leverde dat ook niet op. Het museum was klein maar dan weer wel de moeite waard maar wat Catherine vooral zal bijblijven van de site is het koffietje dat ze daar gedronken heeft. Natuurlijk is het een toeristenvalletje maar we zaten daar helemaal alleen, rustig en het is wel lekkere koffie. Voor 5 Birr kun je toch niet klagen hé.

Sheba's Bath
volgens de Lonely Planet moesten we langs achter het museum vertrekken maar dat was, later bezien, duidelijk niet de kortste weg - die loopt rechts weg voor het Stelae domein. Soit, we deden er heel wat langer over en liepen tussen de lokale huisjes.

Het bad is niet om aan te zien. Het kon evengoed een vijver geweest die ze gemaakt hadden voor de aanleg van de A17? Of zoiets. Teleurstellend.

Ezana's Inscription
Nog ietske verder dan Sheba's Bath en, voor één keer, gelukkig dat we iemand meehadden anders waren we het voorbij gelopen zonder dat we het wisten. In een gewoon stenen huisje staat de bekende inscriptie die niet mag verplaatst worden omdat ze onheil zou brengen over wie ze verplaatst. Daarom deze foto, omdat jullie het ook zouden vinden.Axum, Ezana's inscription

We bleven een half uurtje zitten lezen onder de enige boom die de streek rijk is maar de bewaker (met de sleutel) kwam maar niet opdagen.

Terug naar af, en naar de markt.

Daar was de basketmarkt nog altijd bezig. Kleurrijk maar er gebeurde ook wel niet veel. We dronken daar een lekker potje citroenthee in onze stamcafé.

Axum, basket market

Op het gemak tot aan ons hotel geweest en daar brood, thee en de pas gekochte mango opgegeten. Kort verfrist en weer op weg naar de laatste bezienswaardigheden van de stad.

Om 14u30 stonden we aan

Bazen's Tomb
zijstraat rechts van de grote straat (er staat verwonderlijk genoeg een bordje). Toch de moeite waard en heel veel nieuwe vogels gezien. Onvriendelijke bewaker die we gestoord hadden in zijn middag (of avond- ?) dutje.

Ezana Park
In een soort rond punt waar de twee grote straten afsplitsen. Bij deze Ezana inscriptie hadden we hetzelfde resultaat als bij die van deze morgen. Ze stond ook binnen maar weer was niemand te vinden met een sleutel.

De rest van het park lijkt meer op een ontmoetingsplaats voor kinderen maar was 's middags heel rustig. We vergaapten ons aan enkele mooie stelae en andere kunstige monumentjes maar vooral aan de gele wevervogels die omgekeerd hun nesten maken. Hoe hun eieren er niet uitvallen is en blijft mij nog altijd een raadsel…

We waren gisteren enkele souvenirwinkeltjes gaan inspecteren, hadden onze rekening gemaakt en onderling afgesproken hoever we wilden gaan. Deze morgen wilde de man ons binnenroepen maar we zeiden dat we geen tijd hadden en later zouden terugkeren. Ik zag hem al denken 'Ja, ja dat zeggen ze allemaal'. Maar daar waren wij. Beloofd is beloofd, zo zijn we wel.

We geraakten het nogal vlug eens over vier zilveren/nikkelen oude/nieuwe kruisen (you believe what you want) en een hanger voor Catherine (iets om je oren mee te kuisen !). Veel afdingen was er niet bij en ik betaalde dus iets meer dan ik voorzien had maar 't is voor hen misschien ook recessie, hé. 

Tijd om nog wat geld uit te geven. We hadden een beetje rondgevraagd naar de prijzen voor een dagtrip naar Debre Damo en Yeha en waren uitgekomen bij een reisbureautje niet ver van de basketmarket (er staat altijd een zwart bord buiten). Ze vroegen 1300 Birr met gids en 1100 zonder maar ter plaatse kun je heel goed, als je dat wilt, zelf een gids boeken voor veel minder geld. En als je er geen wilt, zoals wij gewoonlijk, ben je nog goedkoper af.

Voor ons geld zouden een 4x4 krijgen, diesel, een chauffeur en het vervoer naar Debre Damo, Yeha en de Adwa Hills. Afspraak morgen om 7 uur aan ons hotel en terug rond ongeveer 17-18 uur beloofden ze ons.

Daar moesten we een theetje op drinken in ons stamcafé en ik moest van C. mijn 10 jaar oude en versleten schoenen laten poetsen door een manneke.

Hij maakte er zijn werk van maar na enkele minuten stond de helft van het dorp er en stonden ze hem op te jagen om meer geld dan gewoonlijk te vragen. Vijf Birr leek me meer dan genoeg maar hij bleef maar doorzagen en doorzagen. Zo eindigt iets dat leuk begint in Ethiopië nogal dikwijls in iets dat genant of vervelend afloopt…

Na een korte internetsessie zat onze dag er dan qua rondtsjolen weer op. Een douche, een aperitiefje, een injera en een bed. Meer hadden we niet meer nodig.

Zondag 5 april

Om 6u30 zaten we in het restaurant beneden in ons hotel om scrambled eggs( 16 Birr) en thee tot ons te nemen. We moesten wel zelf nog de stoelen van de tafels nemen, de rolluiken optrekken enzovoort want wij waren de eersten op...

Het was drie uur rijden tot Debre Damo dat we tegen 10 uur bereikten. Eerst een goed stuk weg maar naarmate de echte bergen naderden en we in de richting van Eritrea zaten (Debre Damo ligt slechts op 3 km van de grens) verslechterde de weg en ploeterden we de laatste 7 kilometer door het mulle zand. Slingeren was het.

Debre Damo

Men only. Van ver zie je al de koord hangen tegen de rots en zie je een gele schim van de monnik boven. Toen ik voor die loodrechte muur van 15 meter stond was ik het bijna zeker: "Ik durf dat niet". Ik maakte mezelf wijs dat ons reisbudget er goed zou bij varen als ik het niet deed (100 Birr entree, 30 voor de monnik en dat nog een gids boven) maar eigenlijk deed ik het gewoon bijna in mijn broek. Ik die nog geen dakgoot durf afwassen thuis, zou hier een beetje rotsen gaan beklimmen aan een 400 jaar oud touw (of zoiets). Driemaal slikken, schoenen afgedaan en ja gezegd. Ik probeer het.

Het harnas van ezelsvel dat ze rond mijn torso knoopten gaf me enerzijds wat zekerheid maar anderzijds kon ik me niet voorstellen dat dat monnikje mij de nodige veiligheid zou geven, laat staan mij optrekken.

Met de moed der wanhoop zette ik mijn geteisterde voeten in de kleine toe-holes en begon ik de beklimming. Linkervoetje, rechtervoetje, trekken aan die armen maar dan begon dat ezelsperkament zo hard in mijn borstkas te snijden dat het pijn deed. Dat en het feit dat ik toch al bijna 5 meter hoog was deed me beslissen te stoppen. Ik had me toch al een heel klein beetje overwonnen en was een heel klein beetje fier op mezelf.

Dat ik toch die monnik zijn 30 Birr moest betalen voor die paar meter kon me op dat moment niet veel schelen. Daarvoor stroomde er teveel adrenaline door mijn lijf.

Debre damo

Ondertussen zat Catherine daar in de brandende zon te wachten. Onderschat het niet. Van het moment dat we het busje verlieten hadden we geen schaduw meer gezien en wie droomt van een terrasje met thee, koffie of frisdrank moet maar elders gaan. Het complete niets is het daar.

Vlug ergens een colaatje gedronken en dan weer anderhalf uur in het busje, op weg naar
 

Yeha

Net zo'n groot boeregat als alle andere dorpjes in de streek. Vergeet het als je daar iets wil kopen, eten of drinken. Met veel geluk kregen we in een gewoon huis een thee voorgeschoteld die ons dan ook twee keer zo goed smaakte.

Bij de rotskerk stond een gids ons op te wachten en toen hij voorstelde ons tegen de belachelijke prijs van 100 Birr wat uitleg te geven, nam ik ostentatief mijn Lonely Planet en begon hém uit te lachen. Op zijn vraag hoeveel ik wilde betalen antwoordde ik 30 waarop hij mij uitlachte. We liepen weg en hij kwam achter, voor 30 natuurlijk.

De arrogantie liep ervan af:" Jullie zullen wel zien dat mijn uitleg veel meer waard is dan 30 Birr en jullie zullen me zeker nog een tip geven…"

Tja, uitleg, hij kon tellen tot aan 16 (aantal zuilen in de tempel), hij wist misschien iets meer dan mijn LP maar zijn geld was hij toch niet waard.

De oude Pagan kerk was een ruïne maar boeiend, de andere en gewone rotskerk (klooster) was gesloten en er bestond geen mogelijkheid om ze open te doen. Verder staat er nog een stelae ergens achter de huizen maar natuurlijk hadden we onmiddellijk een tiental kinderen aan onze handen. De gids die vroeg naar een tip hadden we verontwaardigd afgewezen.

O ja, we gingen nog het museum binnen: één kamertje met wat manuscripten, kruisen en stenen met inscripties.

Toen ik één van de kinderen die meeliepen toen we weer buiten waren, een beetje beu werd omdat hij teveel aan mijn armen begon te hangen, schudde ik hem voorzichtig los. Meteen begon hij me daar aan een hartverscheurend bleitconcert waardoor Catherine zich met een ruk omdraaide.

"Heb jij dat mannetje iets aangedaan misschien?" Nee hoor, waarom zou ik.

Maar het is toch opletten, zonder aan iets schuldig te zijn en zonder het te beseffen zou je zo het mikpunt kunnen zijn van het hele dorp. Het is natuurlijk het woord van het kind (Papa, hij heeft me geslagen/gebeten/gemarteld) tegen dat van de rijke toerist.

Maar toen diezelfde snotaap demonstratief voor mijn videocamera begon te lopen nadat ik al 10 minuten aan het zoeken was naar de beste plaats om alles in één shot te krijgen, heb ik hem toch - ietwat tot mijn grote verbazing - een klein totske gegeven. Pets tegen zijn kopke. 't Was direct gedaan… en zonder bleiten.

Adwa battlefield

De Stad Adwa was het strijdtoneel van de hevige gevechten tussen de Ethiopiërs en de Italianen op het einde van de 19de eeuw maar waar we verwachtten ergens een herdenkingsmonument te zien, of een domein met wat historische uitleg, reden we gewoon door de stad. De chauffeur vroeg ons of we wilden lunchen."Nee," ze ik "we willen de Adwa Battlefield site zien".

"Jullie hebben het al gezien. Er is hier niet zoals een site. De bergen die we over en af zijn gereden, zijn de site."

Hij zei het wel niet met zoveel woorden maar het was duidelijk dat onze derde interessante stop van de dag er niet meer zou komen. Tja, dan is het maar zo. Onderweg zagen we wel hier en daar een kapotte tank liggen maar die dateren waarschijnlijk van een andere, latere oorlog tegen de Italianen.

We hadden al onze broodjes opgegeten en wilden niet meer lunchen. Dan maar terug naar Axum

In plaats van tussen 17 en 18 uur waren we daar al om half vier terug, een klein beetje ontgoocheld.

Niet op de rots gedurfd, de Yeha kerk toe en geen Adwa Battle Site gezien

Ik liet onze chauffeur bij het binnenrijden van Axum stoppen aan het busstation om een ticket te kopen voor morgen. Hij hade een hele discussie met iemand en verklaarde doodleuk dat er geen tickets meer te krijgen waren "Bus is full". Jaja, ik denk er het mijne van en zal het zelf wel eens proberen.

Na een stop aan ons stamcafé voor citroenthee, zette ik Catherine af aan het hotel (zij mocht na al het geslikte stof eerst een welverdiende douche nemen) en stapte door naar het busstation. Geen probleem, in vijf minuten geregeld.

De ontgoocheling was groot toen ik de kamer binnenkwam: geen warm water zoals beloofd. Koud was goed genoeg voor mij om al het stof van de dag door te spoelen.

Internet, aperitiefje, eten en vroeg in ons bed: de dagelijkse routine tegen 22 uur.

Maandag 6 april

Zoals gewoonlijk iets voor vijven op om op tijd in het busstation te zijn. De bus vertrok al om 6 uur, vroeg naar ons gedacht.

Aangekomen in Mekele en na eventjes zoeken aan het busstation - ik had Catherine en de rugzak achtergelaten bij een theetje - namen we in onze intrek in Dallas dat helemaal niet dezelfde uitstraling had als het gelijknamige televisiefeuilleton. Water was er wel maar het stopcontact om met onze spiraal water te warmen werkte niet zodat ik moest improviseren. In de lege kamer ernaast lukte het wel. Goed zo. Jammer genoeg zag een van de madammekes van het hotel me de kamer ingaan, vermoedde snode bedoelingen en sloot ze de kamer af. Pech dus.

Kort na de middag waren we alweer klaar voor een stadsverkenning. Op goed geluk af namen we een aardestraat naar beneden en kwamen onmiddellijk uit aan het

Yohannes IV Museum
entree 24 Birr pp

Paranoïde bewakers kwamen al reclameren van zodra we de oprit naar het ticketoffice kwamen opgewandeld. "No pictures, no video". "Laat me gerust," zei ik "wat zeer hebben jullie ervan als ik hier die mooie hoornvogels film?". Ze bleven pruttelen maar ik bleef doordoen. Binnen mocht Catherine ook geen foto's nemen (dus ook niet van de grote zware buste van Mussolini die ergens een hoekje werd gedumpt). Buiten mocht alles maar ik zou moeten betalen om te filmen. Vergeet het, beste vriend. Ik betaal niet en film, zoals altijd, wel een beetje 'in den duik'. In het geniep, voor de niet-Westvlamingen. Zeer mooi museum maar zeer donker met veel zwaarden, kruisen enz…

Van ergens boven zagen het afschuwelijk lelijke Martyr's Memorial monument, door de Lonely Planet terecht The world's biggest golf ball and tee genoemd.

We keerden op onze stappen terug en bezochten de

Church of Tekla
rustig gelegen in een aangenaam binnenkoer maar toe. Pech.

Ondertussen nog geen restaurant voor vanavond gezien maar wel de best uitgeruste Supermarkt (Seti) van onze hele reis. We kochten peanuts, een klein doosje Nivea, fruitsap en appelsientjes. Wat een lekkernijen allemaal. Heerlijk als je niet veel meer gewoon bent...

We wisselden wat geld in de bank om de hoek en na nog een paar zijstraten gedaan te hebben, vond ik dat ik genoeg van de stad wist en gingen we maar terug naar het hotel waar geen bier te krijgen was maar het kleine winkeltje ernaast had wel een frigo met St. George. Voor Catherine mocht ik met toestemming inbreken in Kamer 1 en daar een tasje water warmen met onze spiraal. Oef, tweede poging ook gelukt.

Het restaurant beviel ons en met een volle injerapannenkoek in onze maag lazen we nog wat tot de Ipodmuziek ons in slaap kreeg. Alweer terug op van 4u30, nietwaar…

Dinsdag 7 april

's Morgens vroeg vond ik een bakkerijtje aan de overkant van de straat maar dan hadden we nog geen thee. Derde variatie op het warm waterverhaal: ik ging met onze twee lege kopjes gewoon naar het café en vroeg daar warm water. Verbaasd door mijn vraag maar niet onvriendelijk lachend kreeg ik mijn heet water. Nogmaals gelukt, joepie.

We hadden geen poging gedaan om een maatschappij te vinden die ons enkele rotskerken van Tigray zou kunnen tonen. Nee, de slechte ervaring van de vorige dagtrip in Axum deed mij beslissen het zelf te proberen. Met lokaal vervoer zouden we wel niet de mooiste kerken zien maar we zouden er hopelijk, waarschijnlijk toch 2 of 3 kunnen 'doen'.

Iets na 8 uur namen we in het busstation de bus naar Wukro (10 Birr per persoon, een groot uur rijden) Van dat stadje hadden we geen plannetje, we wisten alleen dat de kerk slechts op 500 meter van het centrum lag - maar in welke richting?

Soit, om een beetje tijd te winnen dronken we eerst wat thee en begonnen dan rond te vragen. Iemand zette ons op de goede weg en na een paar honderd meter liepen we natuurlijk verkeerd tot enkele mensen vermoedden waar we naartoe wilden en ons terug op de goede weg zetten.

We zagen het kerkje rechts van de weg liggen maar moesten eerst nog tien minuten klauteren over rotsen, door een akker lopen, een stroompje oversteken en nog wat klauteren.

Tja, je krijgt niets voor niets, hé.

Cherkos Rock Church

entree50 Birr per persoon. Mooi, aangenaam, geen toeristen en een vriendelijke man die ons eerst rondleidde, dan de priester met zijn sleutel riep en ons dan naar boven op de kerk meenam naar zijn graf….

Na het bezoekje van niet meer dan een half uur weer 20 minuten stappen tot aan het busstation, nog eens een paar theetjes maar nu met een ferm groot stuk cake erbij (4 Birr). Was eens wat anders dan droog brood en smaakte naar meer…Maar we wilden verder. Tussen kwart na twaalf en kwart voor een zaten we in de volgende bus te wachten tot er genoeg volk zou zijn om te vertrekken (gekend verhaal). We deden er 45 halsbrekende minuten in de bergen over en betaalden 7 Birr per persoon om bijna in Atsbi te geraken. Gelukkig had ik de ticketverkoper gezegd waar we naartoe wilden. Hij dropte ons ergens in de middle of nowhere en wees naar boven.

"Amaai," zei Catherine "moeten we daar naar boven ?".

Twee jongetjes vergezelden Catherine op de rotsen waarover we eerst nog een kwartier
moesten stappen om aan de voet van de rots te geraken

Mikael Barka
50 Birr entree pp
Er was een ceremonie bezig dus waren we niet erg happig om binnen te gaan.

Mikael Barda
In het donker zagen we een drietal biddende en zingende priesters die uit een bijbel lazen, verlicht met een kaars, omhooggehouden door een helper. Aan de zijkant stonden een tiental vrouwen ook nu en dan eens te zingen. We bleven er niet al te lang staan en schuifelden voorzichtjes terug naar beneden) Catherine nu al met vier of vijf mannetjes.

Aan de weg gekomen hadden we veel bekijks van de weinige mensen die in de omliggende hutjes woonden. Wij gaven de mannetjes elk hun drinkgeld en fier dat ze waren.

We hadden er geen idee van wanneer er een bus zou terugkeren en Catherine was er niet helemaal zeker van dat we daar nog zouden wegraken. Ik wel.

Eerst een pick-up truck doen stoppen, die vroeg 20 Birr per persoon, veel te veel voor mij… "Rij maar door". Nog een auto of twee passeerde zonder te stoppen en nog geen bus te zien.

Volgende poging was raak: een 4x4 met een Zwitsers koppel met chauffeur. Met tegenzin gaf de chauffeur toe dat hij naar Wukro, onze bestemming, moest maar wij hadden een aangename babbel met de vriendelijke mensen die ons een lift gegeven hadden.

Een half uurtje later aten we nogmaals cake en spoelden die door met… ja, ja thee.

Het plan om misschien nog een derde kerk te gaan zoeken hadden we ondertussen, door de onzekere vervoersomstandigheden, al wijselijk opgegeven.

Het was nog maar 15u30 maar we moesten nog naar Mekele en wanneer er nog een bus zou vertrekken, dat mocht Joost weten. Maar ik vond dat we nog heel wat speling hadden en zo bleef het tenminste een beetje spannend, hé.

We kochten eerst nog twee sjaals voor onze dochters en vonden dan al onze dag geslaagd.

Het draaide nog beter uit, we hadden voor een keer 'chance': terwijl we nog aan onze tweede cake bezig waren kwam een man babbelen en vroeg waar we naartoe wilden. Toevallig moest hij ook naar Mekele en wilden ons, tegen kostprijs van de bus, meenemen. Een extraatje voor hem en veel tijdswinst, zekerheid én comfort voor ons.

Om 16u30 stonden we in het busstation van Mekele waar we onze tickets kochten voor de volgende bus, die naar Woldia

Avondlijke routine met warm water uit het café, een paar pintjes, een douche, een boekje, een beetje muziek. Meer hadden we niet nodig om deze toffe dag door te spoelen

Woensdag 8 april

Routineus moesten we bijna onze wekker niet meer zetten en werden we tegen half vijf 's morgens wakker en vertrok de bus iets na zessen. Vroeg, zeg.

Rond 10 uur stopten we voor ons breakfast en twee uur later stonden we al in Woldia.

Tof. Het zag er goed genoeg uit  om rap weer weg te geraken.

In het busstation zei iedereen ons dat er geen bussen meer waren naar Lalibela maar dat we wel weg konden als we een 'contrat' namen - backpackers zullen dat woord nog wel horen in Ethiopië. Eerst snapten we niet wat ze bedoelden. Het is blijkbaar een soort overeenkomst die je afsluit met een 'broker' (dat woord kennen ze dus wel) om je tegen een bepaalde prijs vervoer te leveren naar een bepaalde plaats. Bon, ze konden ons naar Lalibela brengen voor 200 Birr per persoon. Schandalig veel maar er zat op dat moment geen andere keuze in.Woldia, bus station

We zegden toe en gingen aan de overkant van de straat een theetje drinken. Ondertussen zagen we onze broker bezig: hij liep heen en weer en hield iedere auto, pick-up en camion tegen die passeerde. Hij had blijkbaar niet onmiddellijk geluk en we dronken nog wat thee en aten een droog broodje. Alles beter dan niets. We dronken nog wat thee en aten nog iets... en begonnen onze mogelijkheden tegen elkaar af te wegen.

Twee opties

1. blijven wachten - tot wanneer ? - en dan in het donker toekomen, moe en vuil en dan nog een hotel moeten zoeken, uitgedroogd en uitgehongerd…

2. afzeggen en in Woldia blijven en er een ontspannend namiddagje van maken en dan morgen de eerste bus nemen naar Lalibela.

Na een uurtje waren we het wachten beu, smeten we de rugzak en onszelf in een taxi en reden we naar een hotel dat we vanop de bus net voor het binnenkomen van het stadje hadden gezien. Een goede keuze zo bleek. 

Om 14u30 begonnen we onze niet-geplande wandeling door het kleine stadje. We liepen zo maar kriskras door enkele straatjes bergop en belandden nogmaals in de armoede van een dorp. Omdat we niet al te ver wilden of durfden lopen in de bergen zonder kaartje daalden we weer af, gingen op zoek naar een kerkje dat we niet vonden. In een 'winkelstraatje' - hokjes met plaatselijke producten, niet veel dus - probeerden we een koffietje te vinden en werden geïnviteerd door een mevrouw die met gebaren toonde dat we mochten gaan zitten.

Woldia, coffee drinkingWoldia coffee drinking

Ze begon aan haar opdracht: bonen branden, bonen malen, warm water opzetten, bonen laten trekken… Het duurde een klein half uurtje en ondertussen ging ik de kapotte Italiaanse tank bekijken, filmde ik wat speciale vogels - ik moet dringend eens een boek zoeken "The birds of Ethiopia" - en ondertussen hadden we heel wat bekijks.

Door de speciale omgeving en de persoonlijke aandacht was dat van de beste (en strafste) koffie van de reis. We hadden er met veel pelzier 20 Birr voor over. Mevrouwtje glunderde toen we teken deden dat het heel lekker was.

We vonden in een supermarktje water en aperitiefhapjes, gingen nog een paar appelsiens kopen in het busstation en hadden weer alles wat we nodig hadden - of toch datgene wat we wilden van hetgeen er te krijgen was…

Jammer genoeg was er in het hotel nog geen water maar ik behielp me met een emmer en een gieterke om het meeste stof af te spoelen. We spoelden het inwendige stof ook weg en aten in het hotel.

Donderdag 9 april

Op ons gewone uur, 5 uur in het pikkedonker, stonden we op onze gewone plaats: het busstation. Samen met Fernando die we gisteren hadden leren kennen. Een Spaanse zestiger die met plezier het bankwezen had verlaten en kunstschilder was geworden. Hij zwierf al 14 maanden door Afrika (waarvan 2 in Ethiopia) en fulmineerde nogal tegen hun religiositeit. De schuld van alles wat er misliep in dat land vond hij…. Ethiopiërs habben gewoon geen tijd om te werken, vond hij, ze verdoen al hun tijd met bidden, naar de kerk en de dagelijkse/wekelijkse ceremoniën te gaan. Dat en hun vele vasten zorgt ervoor dat het, volgens Fernando, ook een heel atypisch Afrikaans land waar de mensen niet spelen, lachen of zingen. Hij heef wel ergens een punt.

We hadden tijd genoeg om te babbelen want het busje… vertrok maar niet. Om negen uur viel hun Birr dat er dringend een wiel moest vervangen worden. Oei, wisselstuk niet mee. Met velg en andere onderdelen weg uit het busstation. Duurt nog wel een tijdje dachten wij, dus maar thee gaan drinken. Wie in België zou riskeren mij zo'n thee voor te schotelen, krijgt gegarandeerd een klopke van mij. Niet dat hij slecht is maar het is me te zoet en eigenlijk meer 'bezighoud' dan wat anders voor mij.

Tegen 10 uur was het wiel vervangen en dachten we eindelijk te kunnen vertrekken. Mis poes. Het duurde nog drie kwartier voor het zover was en de reden werd duidelijk: we zaten al zo lang te wachten op de plaatselijke voetbalploeg die mee moest. Daarvoor waren er enkele mensen die al uren zaten te wachten van de bus gegooid…

Onze lijdensweg was nog niet ten einde. We stopten nog eens aan een soort kliniek (reden onbekend), aan een huis (ophalen truitjes), aan een ander huis (ophalen ballen) en misschien vergeet ik er nog een paar...

Bijna 11 uur en dus al meer dan zes uur wakker en nog geen meter verder. Fernando kreeg me daar een Franse koleire en begon zijn fucks rond te strooien en iedereen uit te maken voor vorte vis maar wat helpt het allemaal? Niets, ze bleven glimlachen - African time, hé.

Het was al te laat voor de normale breakfaststop en dus was het bijna drie uur toen we ergens in de middle of nowhere stopten voor de lunch. Eerst wilden we, zoals gewoonlijk, alleen maar thee maar hun scrambled eggs in tomatensaus zagen er zo lekker uit dat we er ook maar eentje bestelden. 10 Birr voor één portie en twee thees.

 

Kwart voor zes gestopt in Lalibela, oef eindelijk, maar nog ver van het busstation dat aan de andere kant van de stad ligt. Ze stelden ons voor om te gaan kijken in Hotel Asheten en te moe om te protesteren deden we dat dan ook maar. Ietske duurder dan onze vorige hotels maar het is toch maar voor een paar dagen en het zijn onze laatste, dus maar toegezegd…

Pintje in het hotel aan 10 Birr (duur zeg) en met de zaklamp en regenjas (de eerste keer op onze reis) de straat en de plassen overgestoken om te gaan eten in Unique en uniek is het. En lekker.

Vrijdag 10 april

Oef, een paar dagen busrust en dus op ons gemak uitgeslapen. Nou ja, om 6u30 toch wakker geworden omdat het al klaar was en de mensen hier ook aan het werk zijn. Catherine had nogmaals, tja nog niet veel gebeurd hoor, een ontbijt in het hotel. De scrambled eggs, het kannetje koffie en het kannetje thee smaakten als een zevengangen diner bij Comme Chez Soi.

Na de voorbije penibele busomstandigheden wilden we niet het risico lopen vast te geraken op onze volgende stop en gingen voor alle zekerheid maar eens informeren bij Ethiopian Airlines voor een vlucht naar Addis Ababa.

Voor de goede orde: van Lalibela naar Addis is het twee dagen bus met een overnachting in Dessie. Zekerheid is dat je dezelfde bus 's morgens kunt nemen in Dessie en dat je dus niet afhankelijk bent van het aantal personen dat beschikbaar is. Je geraakt dus ZEKER in twee dagen in Addis. Tenzij je een lekke band hebt, tenzij je in een ravijn dondert…

Maar de prijs van de vlucht was zo belachelijk laag (501 Birr per persoon = € 34) dat je in twee dagen bijna evenveel spendeert aan bussen, eten en een overnachting, dat we vlug toehapten.

Oef, weeral een zorg minder

Dit is een Lalibela supermarkt

Lalibela supermarket

Op het gemak wandelden we de kasseiweg naar boven tot aan het ticketoffice van de

Rock churches
open 6-12 en 14-17

entree 200 Birr pp, 300 voor de camera (ik moest mijn rugzak achterlaten - dus vandaag niet filmen in het geniep, dedju, doe dat toch zo graag...)

 

Northwestern Lalibela Rockchurches

We bezochten alle mogelijke kerken en konden overal binnen (schoenen af en nergens nog fooien te geven...)

 

* Bet Medhane Alem

de mooiste van allemaal van de buitenkant.
Lokale mensen vinden het om de een of andere reden belangrijk in één van drie oude graven te gaan liggen... symbolisch waarschijnlijk. Door een kleine tunnel kom je aan

* Bet Maryam

zeer mooi interieur

* Bet Meskel en Bet Danaghel

zijn twee kleine kapelletjes in de rots zelf uitgegraven en niet vrijstaand zoals de voorgaande. Niet veel te zien

 

Na een uurtje hielden we het voor bekeken en wandelden te voet naar beneden door een dorpje waar we gelukkig een familie vonden die thee wilde maken voor ons. De moeder was injera aan het maken en daar konden we naar believen filmen en foto's nemen. Er stond ook een meisje met een souvenirswinkeltje maar ik vraag me af hoeveel toeristen ze daar ziet. Soit, de prijzen zagen er redelijk uit en we overwogen het om ze een van de volgende dagen nog eens te gaan opzoeken.

Beneden kwamen we uit aan

 Bet Giyorgis

Dé bekendste en in iedere reisgids wel te zien: het kruis op het dak is inderdaad indrukwekkend. De afdaling naar beneden en de kerk van binnen zijn ietske minder imposant maar de algehele indruk is : waauw.

O ja, de heilige Joris is de patroonheilige van Ethiopië en zie je dus OVERAL in alle kerken

Ik haalde mijn rugzak op (loket sluit om 12uur) en we daalden af naar ons hotel voor de volgende sobere maaltijd met droog brood, bananen en thee.

Voldoende uitgerust voor de volgende etappe startten we vol goede moed en beklommen weer de kasseistenen naar

Southeastern Group

Er was veel ticketcontrole dus daar ontsnap je helemaal niet aan. Toch kon ik behoorlijk wat filmen, zonder ticket.

We geraakten in gesprek met een 'deacon' die op weg was naar een rituele maaltijd maar die ons toch wat uitleg wilde geven. Leuk. Hij had een guesthouse en hij had ook nog een heel goedkope wagen om eventueel nog andere monasteries in de buurt te gaan bezoeken… misschien interessant voor morgen ?

David, een Fransman die al twee jaar rond de wereld aan het zwerven was, was de volgende ontmoeting. En een toffe. Hij doolde al vier dagen door Lalibela en wist ieder hoekje, ieder kantje, ieder binnenwegje en nam ons op sleeptouw. "Heb je dit al gezien, ben je daar al geweest?" Het was een onbetaalbare gratis gids. Catherine vond het niet altijd even leuk dat ze op stiele trapjes naar boven of beneden moest, soms tweemaal op dezelfde trapjes maar dat moesten we erbij nemen.

Meer info over de kerken in je reisgids maar deze groep was zeker niet minder mooi dan die van gisteren en véél rustiger vanwege minder toeristen.

Toen we alles gezien hadden, gingen we met David naar de 'deacon' zijn guesthouse (Three Way - "iedere taxi kent het" maar het beviel ons niet wegens twee redenen: te ver van het centrum en geen restaurants in de buurt en ten tweede was het heel wat primitiever dan waar wij zaten. Op een heel voorzichtige manier de man proberen duidelijk te maken dat we wilden blijven waar we zaten… maar dat we wel nog geïnteresseerd waren voor de volgende morgen.

 

Na een heel lastige klim (niet om iedere dag te doen) geraakten we boven en gingen we een macchiato drinken bij John, ons stamcafé in Lalibela. Een half uurtje later viel de electriciteit uit net toen Catherine haar mail wilde verzenden. Frustratie alom. Twee minuten later toch weer internet en dus maar herbeginnen...

In ons hotel kwam een mand die ons gisteren een aanbod gedaan had om een Monasterie te gaan bezoekn nogmaals met zijn aanbod (iets van 800 Birr). Ik vond het veel te veel en zei dat ik deze namiddag iemand anders had leren kennen die het voor veel minder wilde doen (onze 'deacon' dacht een auto te kunnen vinden voor 150 + nog eens 50 Birr voor hem). Hij zou om 6 uur naar ons hotel komen ofwel om 7 uur naar Unique. Dan zien we wel.

Een uur later zaten we net te wachten op ons ons eten toen ze daar alle 3 binnenvielen en aan onze tafel kwamen zitten. De deacon zag er bang uit van de twee andere en durfde geen prijs noemen. Na een tijdje zei de meest assertieve dat ik moest kiezen tussen hem of de deacon.

"Vergeet het, zeg alle twee jullie prijzen en dan kies ik". Weer vertikten ze het.

Na nog eens 10 minuten waren het spuugzat en zonden ze alledrie wandelen "We gaan nergens morgen, salut"...

Vervelende en genante situatie voor iedereen...

In ons hotel begon het te regenen en het regende de hele nacht door. Kon ons niet veel schelen.

Zaterdag 11 april

Na de dagelijkse eggsandwich (binnen want terras nog een beetje te nat) gingen we naar Ethiopian Airlines om onze vlucht te confirmeren. Pas gisteren geboekt en vandaag al bevestigen? Ja, zo gaat dat daar .

Gelukkig maar dat we zijn geweest want het vertrekuur was vervroegd van 16u30 naar 8u50. Een heel verschil en een heel andere planning weer te maken voor de laatste dag.

We wandelden tot aan de mercato en kregen daar meteen begeleiding van enkele jongetjes die ons wilden helpen. Ja, dat kennen wij ondertussen al. We keken wat aan kraampjes met tafellopers en wat opvalt is dat alles daar systematisch bij elkaar zit: het textiel bijeen, het tef waar de injera van gemaakt wordt bijeen, de honingproducten bijeen, de dierenmarkt bijeen.. We kochten er een klein kruisje om aan een halsketting te hangen en verlieten nogal vlug de markt.

We wilden het meisje zoeken waar we gisteren thee hadden gedronken en die enkele goedekope souvenirs had. We moesten niet lang zoeken want zij vond ons. We kochten drie armbandjes, wilden geen koffie- of theeceremonie en kregen nog twee kruisjes gratis als Catherine beloofde een potje nagellak op te sturen…

Bij John dronken we een theetje en verwaterden naar wat onze buren aan het eten waren. Het bleek 'scrambled bread' te zijn. Iets voor een beetje later. Het was nog te vroeg en dus eerst nog eens naar ons hotel en dan terug voor het brood in tomatensaus. Was niet zo speciaal maar gaf toch weer een ander smaakje dan gewoonlijk. Wel veel geld (10 Birr) voor een beetje brood, vond ik.

 

We liepen naar helemaal beneden, richting Hotel Roha omdat we nagevraagd hadden en ze daar zo'n typische Ethiopische vloermatje zouden hebben. Inderdaad, we vonden enkele winkeltjes en raakten het nogal vlug eens over de prijs. Voor 125 Birr voor een geweven mat van zo'n 50x70. Zwaar maar we zijn toch al bijna aan het einde van onze reis.

Dan werd het tijd voor onze voetbalmatch. Het veld lag een kilometertje buiten het centrum omdat daar de enige grote vlakke oppervlakte was.

Veel volk, joh - zeker enkele honderden maar nogal stille supporters. Onze vriend Fernando zat op een bankje naast de tafel van de officals en wij mochten erbij. Het was juist half-time en alle spelers kwamen ons onmiddellijk goedendag zeggen.

De referee die ook bij ons op de bus gezeten had (belangenvermenging ?) lokte enkele controverses uit door o.a. een speler van de tegenpartij geel te geven en daarna rood toen hij vanop de bank scheldwoorden bleef roepen. Woldia maakte gelijk en kwam zelfs op voorsprong tegen het einde toe. Zelfs Catherine die nog nooit een match gezien had vond het een spannende bedoening.

 Ik had wat medelijden met de spelers die op dit zandveld met stenen moesten spelen en het toch aandurfden gewaagde slidings te doen. Met gevaar voor lijf en leden…

Na de match inviteerden Fernando en wij de arbiter en nog een speler om samen iets te gaan drinken. Fernando dronk als echte voetbalfan bier, de Ethiopiërs hielden het bij frisdrank en wij bij thee.

Er stond wat Internet op ons programma en eindelijk zouden we, op onze laatste avond, een befaamde Tej (Honey Wine) drinken. Dat soort drank is niet aan mij besteed en ik hield het bij een biertje maar Catherine had de moeilijke keuze tussen soft, medium en strong. Voorzichtig als ze is koos ze voor de Soft en ze kreeg een karafje honingwater (geen honingwijn - dat zal dan misschien de strong zijn ?). Het was wat lastig drinken uit de kolf met kleine teut maar het smaakte wel.

Heel aangenaam zitten tussen lokale artefacten in het gezellige Askalech (200 meter op de enige weg naar beneden vanuit het ticketoffice)

Tijd om iets beters te gaan drinken en voor de laatste keer in ons leven in Unique te gaan eten

Zondag 12 april

We kregen, gelukkig voor Catherine, nog ontbijt in het hotel om 6 uur en hadden een minibusje gereserveerd naar de luchthaven (20 minuten rijden - 40 Birr)

Zelfs 5 minuten te vroeg vertrok het kleine vliegerke en landde na 25 minuten in Bahir Dar. Stop van een half uur en daan een uurtje vliegen naar Addis. Rustige en mooie vlucht.

Tegenslag in Bole International in Addis: geen lockers te vinden. Dat wil zeggen dat ik de hele dag zal moeten zwoegen met mijn rugzak die door de souvenirs niet veel minder woog dan bij het doorgaan.

Voor dezelfde prijs als 16 dagen geleden (40 Birr/2 personen - 20 minuten rijden) vonden we een taxi om ons naar het centrum te brengen maar deze keer niet naar de Piazzawijk maar naar het National Museum. In die buurt zouden we ons wel kunnen bezighouden tot vanavond. De twee musea waarvan we er zeker één wilden doen liggen allebei in George VI Street, makkelijk.

Eerst, zoals gewoonlijk, een theetje gedronken.

National Museum
10 Birr per persoon.
Op het gelijkvloers valt de indrukwekkende troon van de nationale held Haile Selassie het meest op, op de bovendervieping was er een overzicht van hedendaagse Ethiopische kunsternaars die me niet echt veel kon aanspreken.

Het pronkstuk staat natuurlijk beneden: de maquette van Lucy - op een bepaald moment de oudste mens ter wereld. Leuk om eens te zien en met heel veel historische en wetenschappelijke uitleg op panelen. Ook het oudste kind staat ter wereld staat daar.

Op een half uurtje hadden we alles gezien.

Op de hoek van George VI street en een andere straat zag ik een heel druk café/restaurant en daar zou ik eens mijn kans wagen. Catherine gaf me geen schijn van kans maar ik waagde het er toch op. We dronken een thee, aten wat cake en dan vroeg ik "Mevrouw, we komen vanavond hier eten, mag ik mijn rugzak hier achterlaten?" "No problem". Was ook weer geregeld, letterlijk en figuurlijk een zware last die van mijn schouders viel. Het zoeken naar het volgende museum viel niet mee, het plannetje in de Lonely Planet was zelfs verkeerd. Uiteindelijk ontdekten we dat we moesten binnengaan via de poort van de Addis University om te geraken aan

Ethnological Museum
20 Birr per persoon

Na de troon hier het bed en de spiegel (met kogelgat van de rebellen) van Haile Selassie. Schitterend oud gebouw met verder nog veel mooie kruisen, zwaarden en triptieken. De moeite waard.

Buiten staat de trap die de Italianen lieten oprichten voor Mussolini (één trap per jaar dat hij sinds 1922 aan de macht kwam). Na zijn nederlaag en verjaging hebben de Ethiopiërs er een leeuw, hun nationaal symbool, opgezet.

National History Museum
10 Birr per persoon.

Deden we alleen maar omdat we nog veel tijd overhadden en we ondertussen zeer geïnteresseerd waren geraakt in Ethiopische vogels. De conservator was verheugd buitenlanders binnen te krijgen. We kregen een privé-rondleiding en hij kon perfect de opgezette vogels die we beschreven of toonden op ons fototoestel aanwijzen in zijn kastjes.

Leuk maar ook niet meer. We zochten nog wat souvenirs, vonden er geen meer en gingen aperitieven en eten in het restaurant waar ik mijn rugzak achtergelaten had.

Het was er enorm druk en we moesten eens verhuizen omdat we in het achterste gedeelte niet mochten roken.Met pijn in het hart namen we een taxi naar de luchthaven.

De dag erop, Paasmaandag bij ons, was ik nog net tijd op de Kortrijkse Maandagmarkt om mijn portie eierkoeken en wat gehakt, préparé en paté te kopen. En smaken dat het deed !!!